1. Lễ cúng mùng 1 – Mừng Tết ông bà tổ tiên.

Sáng mùng 1, các gia đình sẽ chuẩn bị mâm cỗ cúng giao thừa. Phong tục này xuất phát từ tên “Nguyên Đán” với “Nguyên” có nghĩa là điểm khởi đầu và “Đán” có nghĩa là buổi sáng sớm. Ngày mùng 1 âm lịch mang ý nghĩa khởi đầu cho một năm mới tốt đẹp và may mắn hơn.

Ngoài ra, với tôn chỉ “Uống nước nhớ nguồn” lâu đời của dân tộc ta, ngày mùng 1 còn mang ý nghĩa tâm linh thể hiện lòng thành kính với tổ tiên. Con cháu quây quần tưởng nhớ các thế hệ đi trước, cùng nhau bày biện mâm cỗ, mời ông bà về chung vui với con cháu trong dịp năm hết Tết đến là một phần không thể thiếu trong truyền thống gia đình Việt Nam. .

Về việc chuẩn bị mâm cỗ, mỗi miền Bắc, Trung, Nam sẽ có cách bày trí khác nhau để phù hợp với văn hóa từng vùng miền. Đối với miền Bắc, do có truyền thống và lịch sử lâu đời nhất nên việc chuẩn bị mâm cỗ cần phải cẩn thận. Mâm cỗ miền Bắc phải theo quy tắc “4 bát 6 món” hoặc “8 bát 8 món” (đối với mâm lớn). Về cơ bản, số lượng bát, đĩa trên đĩa cần là số chẵn để đạt được sự hài hòa, cân xứng. Món ăn cần được trang trí đẹp mắt để mang lại may mắn cho gia đình.

Mâm cỗ truyền thống của miền Trung và miền Nam có những nét tương đồng về món ăn cũng như cách bày trí. Không cần quá cầu kỳ như miền Bắc, mâm cỗ miền Trung và miền Nam khá đơn giản nhưng vẫn rất đầy đủ các món từ món xào đến món nước.

2. Lễ cúng mùng 2 – Cúng thần linh.

Với phong tục, tín ngưỡng thờ cúng lâu đời của người Việt, mùng 2 Tết là ngày để các gia đình bày biện mâm cỗ mời thần linh về với gia đình. Việc tỏ lòng thành kính với bề trên sẽ giúp mọi người được phúc khí phù hộ cả năm, tai qua nạn khỏi, làm ăn phát đạt.

Về cơ bản, mâm cỗ cúng ngày mùng 2 sẽ tương tự như ngày mùng 1 nhưng có thêm một vài món. Vẫn là bánh chưng (hay bánh tét) cùng mâm ngũ quả nhưng các món rán, xào có thể thay bằng mâm cỗ đặc sắc hơn.

3. Lễ cúng mùng 3 – Cúng thần linh, gia tiên và hóa vàng.

Mùng 1 Tết, các gia đình sẽ bày biện mâm cơm khá đơn giản để tiễn tổ tiên, thần linh về trời sau 3 ngày vui vầy bên con cháu.

Ngoài những món ăn thường dùng, mâm cỗ cúng mùng 3 phải có 2 cây mía. Theo quan niệm xưa, cây mía ngoài tượng trưng cho sự may mắn, tài lộc đầu năm, đây còn là công cụ tiếp bước ông bà tổ tiên những ngày còn ở trần gian. Cây gậy là cây gậy để ông bà đi lại, là đòn bẩy để rước lộc về trời và cũng là cây gậy để xua đuổi tà ma trong những ngày Tết.

Đi kèm với mâm cỗ 3 không thể thiếu một hoạt động đó là hóa vàng của các cụ. Tiền và vàng mã cúng trong 3 ngày Tết sẽ được đốt thành tro để gửi lại ông bà cầu may mắn, phù hộ.

4. Mâm cúng thường gồm những món gì?

Bánh chưng, bánh tét

Bánh chưng (đối với miền Bắc) và bánh tét (đối với miền Trung và miền Nam) là hai loại bánh không thể thiếu trong những ngày đầu xuân như thế này. cơm nếp nếp dẻo xanh ăn cùng nhân đậu xanh, nhân thịt béo ngậy của hai thứ bánh là đặc trưng của ngày Tết cổ truyền Việt Nam và sẽ khó có một cái Tết trọn vẹn nếu thiếu bánh chưng, bánh tét.

Gà luộc

Với cách chế biến đơn giản thể hiện sự dân dã, giản dị, gà luộc là món ăn không thể thiếu trên mâm cỗ trong các dịp lễ cúng. Đối với Tết Nguyên đán, gà được mổ và làm sạch từ đêm 30 (do tránh giết vào dịp đầu năm mới) để chuẩn bị mâm cỗ cúng thả lưới.

Canh bún

Bún riêu cua đồng là đặc sản miền Bắc vào dịp đầu năm mới. Trong tiết trời se lạnh mà được ăn 1 tô bún riêu nóng hổi thì còn gì tuyệt hơn! Tùy từng gia đình có thể nấu canh với nhiều nguyên liệu khác nhau. Tuy nhiên, nguyên liệu chính trong tô bún thường sẽ là bún măng, măng và nấm nấu cùng với thịt. Lưu ý là không nên nấu bún riêu với thịt vịt, bởi người xưa quan niệm ăn thịt vịt sẽ gặp xui xẻo vào ngày đầu tháng.

Đau khổ hơn

Nếu canh bún là đặc sản của ngày Tết miền Bắc thì mướp đắng nhồi thịt là đặc sản của miền Trung và miền Nam. Người dân hai miền sẽ làm món canh có vị đắng đặc trưng này hàng năm với niềm tin rằng, khi ăn xong, “mọi đau khổ của năm cũ sẽ qua”, đón một năm mới tốt đẹp hơn. .

Khay trái cây

Mạ mâm ngũ quả ngày Tết Nguyên đán đã là phong tục lâu đời của người dân Việt Nam. Mỗi loại quả trên mâm cỗ đều mang ý nghĩa gửi gắm những ước nguyện của gia đình trong năm mới và mong có thể đạt được những ước nguyện đó.

Ngoài mâm ngũ quả, các gia đình còn bày thêm một cặp dưa hấu hoặc bưởi, cũng mang ý nghĩ cầu tài lộc, may mắn sắp tới.

Hi vọng qua những thông tin về ý nghĩa của lễ cúng 3 ngày Tết trên đây, bạn và gia đình đã hiểu hơn về truyền thống lâu đời này của đất nước ta. Chúc quý khách một năm mới mạnh khỏe và nhiều niềm vui!